سیاست فشار و احتیاط غرب در قبال ایران/ از آرامش بورل تا رزمایش مشترک آمریکا و اسرائیل/ ایران متحد روسیه می شود؟

حسین نیازبخش- برجام روزهای بدی را از سر می گذراند و همه گمان دارند که این‌ توافق برای همیشه از بین خواهد رفت. با این حال، غرب حاضر نیست این مساله را به صورت علنی اعلام کند و تلاش می کند قطع شدن نخ ارتباطات بر گردن خودش نیفتد.

فشار و احتیاط؛ سیاست جدید غرب علیه ایران

به نظر می رسد غرب سیاست فشار و احتیاطی را دنبال می کند که با میزان کمتری در زمان اوباما هم دنبال شد. اتحادیه اروپا در تصمیم اخیرش نشان داد که به سیاست علاقه دارد. علی رغم تحریم ایران توسط اتحادیه اروپا و تصمیم پارلمان اروپا در رابطه با سپاه پاسداران، ژوزف بورل، مسئول سیاست خارجی این اتحادیه اعلام کرد که قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه های تروریستی فرآیندی حقوقی است که منوط بر پیگیری حقوقی یکی از کشورهای اروپایی بوده و اجرای آن مشروط به تایید در دادگاه است. بورل گفت: نمی‌توانیم بگوییم ما شما را تروریست می‌دانیم، چون از شما خوشمان نمی‌ آید. ژوزف بورل در یکی دیگر از اظهار نظرهایش هم به برجام پرداخت و تاکید کرد، این‌ توافق هنوز نمرده است. او گفت: گفت‌وگوهای دوجانبه «نمرده» اما پیشرفتی هم صورت نگرفته است. سخنگوی وی هم چندی پیش در یک نشست خبری این مطلب را مطرح و گفته بود: ما در شرایطی قرار داریم که گفت‌وگوها در وضعیت بن‌بست قرار دارد و هدف ما این است که تلاش کنیم از وضعیت بن‌بست خارج شویم. وی با بیان اینکه «شرایط ساده نیست»، افزود: ما به رایزنی‌ها ادامه می‌دهیم و در این رابطه نماینده عالی به طور دائم با وزیر امور خارجه ایران و سایر مشارکت کنندگان برجام در تماس است تا رو به جلو حرکت کنیم و پاسخ نهایی داشته باشیم.

در کنار بورل، مقامات آمریکایی هم سیاست "میخ و نعل" را ادامه می دهند. بایدن مدتی پیش صراحتا گفت برجام مرده است اما ما این مساله را اعلام عمومی نمی کنیم.

این سیاست دوگانه در اقدامات اخیر آمریکا نیز خود را نشان می دهد. بر اساس گزارش المانیتور،  در حالی که تلاش‌های دولت بایدن برای مذاکره برای بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران قوت خود را از دست داده و تهران برای تقویت توان دفاعی اش به روسیه روی آورده است، ایالات متحده و اسرائیل قرار است از دوشنبه بزرگترین رزمایش مشترکی را که تاکنون بین ارتش دو دولت برگزار شده است، آغاز کنند. یک مقام ارشد دفاعی آمریکا گفت که حدود ۶۴۰۰ پرسنل آمریکایی و بیش از ۱۱۰۰ نفر از نیرو‌های دفاعی اسرائیل قرار است در این مانور شرکت کنند. مشخص است که این رزمایش به درخواست دولت ضد ایرانی نتانیاهو انجام شده و هدف اصلی‌اش ترساندن ایران است. با این حال، خود آمریکایی ها سعی دارند از اعلام رسمی این موضوع طفره بروند. ژنرال کوریلا، فرمانده سنتکام گفته است: نوک پیکان این رزمایش ها به طور خاص ایران نیست، بلکه این رزمایش برای آزمایش توانایی ارتش آمریکا برای گسیل نیروها به خاورمیانه و ترکیب شدن با ارتش اسرائیل برای پاسخگویی به تهدیدات بزرگ طراحی شده است.

مشخص است که علی رغم فشار غرب و آمریکا بر ایران، اما ادبیات دیپلماتیک غربی ها هنوز احتیاط آمیز است و آنها سعی دارند نشان دهند که هنوز همه درها به روی دیپلماسی بسته نیست‌.

ائتلاف مسکو و تهران؛ تهدیدی برای غرب

اما علت احتیاط غرب در این رابطه چیست؟ به نظر می رسد بزرگترین ترس غرب نزدیکی ایران به روسیه است. غرب در حال حاضر درگیر جنگ اوکراین با روسیه است. غرب به خوبی می داند که نابودی کامل برجام و بسته شدن همه درها به روی دیپلماسی اولا باعث نزدیکی بیشتر و بیشتر ایران به روسیه می شود و ثانیا، احتمالا منجر به خروج ایران از NPT، پیشرفت هسته ای ایران و افزایش احتمال جنگ گردد. آغاز درگیری نظامی با ایران به معنی اتحاد تهران و مسکو و سرایت جنگ اوکراین به خاورمیانه است و این چیزی است که غرب سعی دارد از وقوع آن جلوگیری کند چرا که هم باعث افزایش هزینه می شود و هم موضع اوکراین را در جبهه های شرقی نابود می کند.

به همین دلیل، آمریکا و اروپا سعی دارند علیرغم فشار بر ایران، احتیاط آمیز رفتار کنند تا از ائتلاف قطعی و نهایی ایران و روسیه جلوگیری کنند. به زودی معلوم خواهد شد که رفتار احتیاط آمیز غربی ها تداوم خواهد داشت یا نه.